Agjencia e Sigurimit të Depozitave, bazuar në rekomandimin e lënë nga Kuvendi i Republikës së Shqipërisë dhe në përputhje me iniciativat e parashikuara në Planin Strategjik për vitet 2018-2020, ndërmori projektin për vlerësimin e skemës së sigurimit të depozitave dhe treguesve të saj në periudhën 9-17 shtator 2019. Për të realizuar këtë proces vetëvlerësimi, të zhvilluar më parë në vitin 2011 dhe 2013, Agjencia kërkoi mbështetjen e FSVC (Financial Services Volunteer Corps), me financim të USAID, për të siguruar ekspertizën teknike me qëllim garantimin e mbështetjes profesionale, të objektivitetit dhe paanshmërisë në këtë proces. Dy ekspertët e FSVC-së që u angazhuan në këtë projekt ishin Znj. Claire Mcguire, në cilësinë e vlerësueses si eksperte e Bankës Botërore, si dhe Z. Vijay Deshpande, në cilësinë e vlerësuesit si ekspert i IADI.
Ky projekt është i një rëndësie thelbësore për Agjencinë duke marrë parasysh se rezultatet e tij do të përcaktojnë stadin aktual në të cilin operon institucioni si dhe drejtimet kryesore strategjike që duhet të ndërmerren me qëllim që të sigurohet përputhshmëri maksimale me standardet e praktikat më të mira në fushën e sigurimit të depozitave. Arritja e kësaj përputhshmërie garanton se Agjencia dhe stafi i saj do të realizojnë me sukses objektivat publikë të skemës duke përmbushur mandatin ligjor. Gjatë procesit të vetëvlerësimit ekspertët zhvilluan takime intensive me stafin e Agjencisë për diskutimin e ecurisë së skemës në raport me parimet bazë, si dhe zhvilluan takime me përfaqësues të departamenteve kryesore të Bankës së Shqipërisë, përfaqësues të Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë, si dhe të Shoqatës Shqiptare të Bankave.
Parimet Bazë për një sistem efektiv të sigurimit të depozitave (Core Principles for Effective Deposit Insurance Systems) u krijuan në vitin 2009, nga Komiteti i Bazelit për Mbikëqyrjen Bankare dhe Shoqata Ndërkombëtare e Siguruesve të Depozitave (International Association of Deposit Insurers – IADI) duke përcaktuar një standard të rëndësishëm në ngritjen dhe reformimin e sistemeve të sigurimit të depozitave. Duke qenë se janë pjesë e Standardeve Kyçe të FSB (Financial Stability Board) për Sisteme të Shëndosha Financiare dhe përdoren gjerësisht nga FMN dhe Banka Botërore në Programet e Vlerësimit të Sektorit Financiar, Parimet Bazë të IADI-t përdoren nga autoritetet financiare për të vlerësuar gjendjen e sistemit financiar. Një vlerësim gjithëpërfshirës dhe i besueshëm i sistemit të sigurimit të depozitave kundrejt Parimeve Bazë identifikon pikat e forta dhe të dobëta të një skeme sigurimi depozitash dhe i orienton autoritetet vendimmarrëse drejt masave ligjore përmirësuese.
Edhe pse Parimet Bazë kanë ndryshuar dhe janë përditësuar si pasojë e zhvillimeve në ambientin global financiar shkallët e vlerësimit të tyre kanë mbetur të njëjta, si vijon: 1. Compliant – Përputhshmëri e plotë; 2. Largely Compliant – Përgjithësisht e përputhshme; 3. Materially non-compliant – Materialisht e papërputhshme; 4. Non – compliant – E papërputhshme; 5. Not applicable – E pazbatueshme. Në vlerësimin e fundit të kryer në vitin 2013, si pjesë e Programit të Vlerësimit të Sektorit Financiar në Shqipëri (FSAP), me ekspertizën teknike të Bankës Botërore, Agjencia është vlerësuar me përputhshmëri të plotë me 3 parime bazë, përgjithësisht e përputhshme për 6 parime bazë, dhe materialisht e papërputhshme për 4 parime.
Në përfundim të procesit të këtij viti, ekspertët dërguan raportin e vlerësimit me konkluzionet dhe rekomandimet përkatëse. Në këtë raport, lidhur me 16 parimet bazë të IADI, Agjencia është vlerësuar me nivelin maksimal të përputhshmërisë për 7 parime, me nivelin përgjithësisht të përputhshme me 8 parime, dhe me materialisht jo të përputhshme për një parim, i cili ka të bëjë me menaxhimin e integruar të krizave financiare. Sipas raportit të vlerësimit, vërehet se Agjencia ka një përparim të ndjeshëm në nivelin e përputhshmërisë me parimet bazë për skema efektive të sigurimit të depozitave. Ky progres dëshmohet edhe me çmimin “Përmirësimet e Sistemit të Sigurimit të Depozitave” që Agjencisë ju dha në vitin 2016 nga Shoqata Ndërkombëtare të Siguruesve të Depozitave (IADI).
Megjithatë, pavarësisht vlerësimeve pozitive, ASD mbetet e angazhuar që edhe në vijim të ruajë standardet e arritura si dhe të përmirësohet në fushat e evidentuara në raportin e vlerësimit dhe sipas rekomandimeve të ekspertëve, në drejtim të adoptimit dhe zbatimit të praktikave dhe standardeve më të mira të sigurimit të depozitave dhe realizimit të objektivave publikë të skemës.
